Yaşlılarda İdrar Yolu Enfeksiyonları

Nelere dikkat etmeniz gerektiğini ve bir İdrar Yolu Enfeksiyonunu (İYE) nasıl önlemeniz gerektiğini biliyor musunuz? İYE, inkontinans sorunu yaşayan kişilerde ve yaşlılarda daha yaygın görülür. Bu nedenle dikkat etmeniz gereken şeyleri ve İYE sorununu nasıl önlemeniz gerektiğini bilmeniz önemlidir.

İYE herkesin yaşayabileceği bir sorun olmasına rağmen bazı gruplar bu duruma daha meyillidir. İnkontinans sorunu yaşayan veya başka bir teşhis konulmuş olan bir akrabanıza bakmaktaysanız dikkat etmenin faydalı olabileceği bazı noktalar mevcuttur.

İYE sorunu, zararlı mikroplar aşağı veya yukarı idrar yoluna girdiklerinde ortaya çıkar. Bu da ciddi ve sıkıntılı sonuçlara yol açabilir. Çoğu durumda aşağı idrar yolunu işgal eden bakteriler, kendi vücudumuzdan gelir.

E. Koli, İYE sorununa yol açan en yaygın bakteri türüdür. Normalde bağırsaklarda yaşar ve üretra dışkı ile temas ettiğinde idrar yolunun enfeksiyon kapmasına neden olabilir.

Mesane enfeksiyonunun en yaygın belirtisi nedir?

• İdrar sırasında acı veya yanma hissi duyma
• Sık sık idrara çıkma veya sürekli olarak idrar ihtiyacı hissetme
• Küçük miktarlarda idrar
• İdrarda kan
• Koyu renk, bulanık veya yoğun kokulu idrar
• Ateş olmamasına rağmen üşüme hissetme
• Ani idrar inkontinansı

İYE genellikle tehlikesi olmayan fakat ağrılı bir hastalıktır. İlgili doktorun verdiği reçetelerle tedavi edilebilse de, tedavi edilmediği durumlarda, aşağı idrar yolundan yukarı idrar yoluna ve böbreklere sıçrayabilir. Bu tür enfeksiyonlar böbreğe zarar verebilir veya böbrek yetmezliğine yol açabilir. Böyle bir durumda, sırt ağrısı, bulantı ve ateş gibi daha ciddi belirtiler görülebilir. Enfeksiyon, böbreklerden kan dolaşım sistemine girebilir (ürosepsis) ve vücudun diğer alanlarına sıçrayarak yoğun bakım gerektiren ciddi bir tıbbi duruma dönüşebilir.

Enfeksiyon belirtileri, bağışıklık sistemi zayıf olan ve şeker hastalığı yaşayan kişilerin yanı sıra, özellikle bunama sorunu yaşayan yaşlı kişilerde fazla belirgin veya açık olmayabilir. Semptomlar arasında durumlarının genel olarak kötüye gitmesi, akıl karışıklığı, bulantı, baş dönmesi, ani inkontinans veya inkontinans durumunun ciddiyetinin artması gibi örnekler gösterilebilir. Bu belirtilerin sık sık İYE sorunu ile alakası olmayan durumlarla bağlantılı gibi görünmesi, enfeksiyonun farkına varmayı güçleştirebilir.

Bakmakta olduğunuz kişi için normal olan şeyleri bilmeniz, enfeksiyonun erken saptanabilmesi ve mümkün olan en kısa sürede tedavi edilebilmesi için önemlidir.

Başka bir belirti ile birlikte görülmeyen kokulu ve koyu renk idrar, idrar yolu enfeksiyonu olmayabilir. Aslında bazı insanların mesanesinde “iyi” bakteriler bulunur ve bunlar, kokulu idrar dışında herhangi bir belirtiye yol açmaz. Bu, antibiyotik tedavisi gerektirmeyen zararsız bir durumdur.

Yeterinde sıvı içmemek, koyu renk, bulanık ve kötü kokulu idrara yol açabilir. Bu nedenle sevdiğiniz kişinin yeterli ölçüde sıvı içtiğinden emin olun.

Herkesin enfeksiyon kapabilecek olmasına rağmen, diğer sağlık durumları nedeniyle hassas olan kişiler İYE sorunu yaşamaya daha meyillidir. Bu tür gruplar arasında yaşlılar, şekerli diyabeti veya dahili bir kateteri olanlar, sağlık görevlileri ve hastalar yer alabilir.

Kadınların İYE sorununa daha meyilli olmasının nedeni, kadın vücudunun anatomisine bağlıdır. Üretra, erkeklerde olduğundan daha kısadır ve ayrıca, bakterilerin idrar yolunu işgal edebileceği anüse daha yakındır. Kadınlarda östrojen hormonu yaş ilerledikçe azalır. Bu da idrar yolunun kenarlarının incelmesi ve kurumasına neden olur. Koruyucu mukoza zarı veya mukoza da daha az asitli hale gelerek enfeksiyonla savaşma yetisi azalır. Östrojen hormonu tedavisinin İYE sorununu önlemek için tavsiye edilmesinin nedeni bu durumu kötüleştirebilecek bir başka örnek de mesaneyi tamamen boşaltamamaktır.

Bakterilerin kalan idrarda üreyebilmesi nedeniyle İYE riskini artırabilecek bir başka durum da mesaneyi tamamen boşaltamamaktır. Artık idrar, idrar yolunun normal fonksiyonunu etkileyen kabızlık, büyüyen bir prostatın akışı engellemesi veya sarkma, omurilik zedelenmesi veya sinir zedelenmesi gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir.

Bu durumu doğru hijyen, cilt bakımı ve tuvalet rutinleri ile önlemek, doğal olarak onlar için büyük önem taşır.

Önlemenin en iyi yöntemi, jenital bölgeyi temiz ve sağlıklı, enfeksiyona karşı kendi kendini koruyabilecek durumda tutmaktır. Susuz kalmanın da İYE sorununa benzer belirtileri olabileceğinden ve bunun yanı sıra, idrar yapmanın idrar yolundaki istenmeyen bakterileri dışarı atabilmesi nedeniyle bol bol sıvı almayı unutmayın. Son olarak da, sevdiğiniz kişinin mesanesini tamamen boşaltmasına yardımcı olmayı unutmayın; mesanede kalan idrar, bakterinin üreyebileceği ve sayısının artabileceği bir risk ortamı yaratacaktır.

İYE sorunundan kaçınmak için basit adımlar

• Önden arkaya doğru silme yaparak bakterilerin idrar yoluna geçmesini önleyin
• Kullanılmış inkontinans ürünlerini önden arkaya doğru bir hareketle çıkarın
• Hassas jenital bölgelerde fazla yıkama yapmayın veya sert sabunlar kullanmayın.
• Cilt hassas ise temizlik için TENA Vücut Temizleme Kremi’ni, koruma içinse TENA bariyer kremini kullanın.
• Bakteriler nemli alanlarda daha çabuk ürediğinden dolayı hijyen ürünlerini değiştirirken cildi iyice kurutun.
• Kuru bir yüzeye sahip yüksek kaliteli, nefes alabilir TENA inkontinans ürünlerini kullanın.
• İYE sorununu önlemek için genellikle vajinal östrojen tedavisi önerilir.

Tuvalet kullanımı, mobilite sorunu veya başka bir engellilik durumu yaşayan kişiler için zor olabilir ve tıbbi sorunlar yaşayan kişilerin çoğu, mesanelerini tam olarak boşaltmada zorluk çekerler. Bu da artık idrarın, bakteriler için bir üreme ortamı oluşturabilmesi nedeniyle sorun yaratabilir. Akrabanıza, iyi tuvalet alışkanlıkları geliştirmede yardımcı olursanız, gereksiz bir enfeksiyon riskini de önleyebilirsiniz.

İşte size bir kaç ipucu:

• Akrabanızın tuvalete zamanında gittiğinden emin olun.
• Kabızlığı önleyin ve bağırsakların düzenli olarak çalışmasını sağlayın.
• Sevdiğiniz kişinin, mesane ve bağırsakların tam olarak boşalmasını kolaylaştıran doğru bir tuvalet pozisyonuna sahip olduğundan emin olun. Bu da dizler bükük ve ayaklar yerde veya bir taburede olacak şekilde öne hafifçe eğilmeyi gerektirir. Yerden yüksek bir tuvalet sandalyesi, tabure veya tuvalet oturağının yumuşak yastıklı olmasının yardımı olabilir.
• Mesaneyi iki hatta üç defa boşaltma konusunda onlara yardım edin. Bu da, sevdiğiniz kişiyi, tuvalette işini bitirdikten sonra bir kaç defa daha ayağa kalkıp tekrar tuvalete oturması için teşvik etmek anlamına gelir. Böylece ilk seferde geride kalan idrarın boşaltılmasını sağlayabilirsiniz.

Özellikle de daha az belirti gösterebilecek ve durumdan daha ciddi şekilde etkilenebilecek olan hassas yaşlı kişiler başta olmak üzere, İYE’nin erken belirtilerini hızlı bir teşhis ve tedavi için fark etmek önemlidir. Bu nedenle, dikkatli olun ve sevdiğiniz kişi ile günlük rutinlerinizdeki değişiklikler konusunda iletişim kurun.

Uzman bir doktor tarafından tam bir teşhis konulacaktır. Uzmanlar bunu idrar testi sonuçlarına ve enfeksiyonun belirtilerine dayandıracaktır. Yukarı veya Aşağı İYE teşhisi konmuşsa ve tedavi gerekliyse, doktor hangi antibiyotiğin reçeteyle yazılacağına ve hangi dozda kullanılması gerektiğine karar verecektir.

İYE belirtilerinden kurtulmak

• Bakmakta olduğunuz kişinin bakterilerin dışarı atılabilmesi için yeteri kadar sıvı içtiğinden emin olun.
• Steroid Olmayan Anti-Enflamatuar İlaçlar (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs - NSAID*) ağrı, ateş ve iltihaplanma gibi İYE belirtilerini ortadan kaldırabilir.
• Belinize veya karnınıza koyacağınız bir sıcak torba ile ağrı veya rahatsızlığı giderin.